Detoxen staat ook bekend onder de naam ontgiften en wil zeggen dat je het lichaam ontdoet van afvalstoffen en gifstoffen. Vaak wordt dit gedaan om de gezondheid en het energieniveau te verbeteren, maar je kunt ook detoxen om af te vallen.
Voor detoxen zijn verschillende methoden te gebruiken. In dit artikel vertellen we je meer over de (wetenschappelijke) werking van detoxen, de resultaten en de verschillende manieren waarop je het zelf kunt doen. Lees mee en bepaal of detoxen iets voor jou is.
Inhoudsopgave
Wat is detoxen?
Detoxen is dus het reinigen van het lichaam. Hierbij is het doel om afvalstoffen en gifstoffen af te voeren. Deze afvalstoffen en gifstoffen krijg je binnen door eten, drinken en inademen. De gedachte is dat deze stoffen opstapelen in je lichaam, waardoor je je op den duur minder energiek en fit gaat voelen.
Je kunt een detox dieet volgen op verschillende manieren. Dit kan bijvoorbeeld door te vasten, door een sapkuur te volgen of door een periode alleen maar voeding te nemen zonder toegevoegde suikers. Daarnaast zijn er diverse detox supplementen en kuren op de markt. Daarover later meer.
Detoxen is het ontgiften van het lichaam door middel van een tijdelijk aangepast voedingspatroon.
Waarom detoxen?
Detoxen wordt vooral gedaan om de gemoedstoestand te verbeteren. Je voelt je fitter en energieker en het zorgt voor een betere spijsvertering. Daarnaast kun je door te detoxen (snel) gewicht verliezen.
Wat gebeurt er met afvalstoffen in het lichaam?
Om het effect van detoxen beter te begrijpen is het belangrijk om te weten wat er met afvalstoffen in het lichaam gebeurt. Ons lichaam is voorzien van een ingebouwd natuurlijk afvalverwerkingssysteem. Dit ruimt lichaamsvreemde en (potentieel) giftige stoffen op.
Deze stoffen kunnen ingedeeld worden in twee soorten, namelijk wateroplosbare en vetoplosbare stoffen. De wateroplosbare stoffen zijn gemakkelijk af te voeren door het lichaam. Je nieren scheiden deze namelijk en vervolgens plas je ze uit.
Vetoplosbare stoffen zijn wat lastiger af te voeren. Hiervoor ondergaan ze verschillende verwerkingsstappen in de lever. Dit gebeurt bijvoorbeeld via de binding aan gal, waarna je ze via ontlasting uitscheidt. Andere vetoplosbare stoffen worden juist via het proces ‘biotransformatie’ omgezet naar wateroplosbare stoffen, waardoor je ook deze stoffen uit plast.
Is detoxen nodig?
Het opruimmechanisme van het lichaam voert dus de meeste stoffen netjes af via urine en ontlasting. Dit wordt ook wel het ‘detox-orgaan van ons lichaam’ genoemd. Door dit natuurlijke verwerkingssysteem is detoxen niet nodig.
Toch kan het wel helpen om sneller je balans te herstellen. Wanneer je bijvoorbeeld veel schadelijke stoffen hebt binnengekregen, zoals alcohol en bewerkte producten, dan heeft het lichaam soms meer moeite om alle (schadelijke) stoffen uit te scheiden. Door een tijdje je voedingspatroon aan te passen kun je de natuurlijke ontgifting ondersteunen.
De wetenschap achter detoxen
De meningen over detoxen lopen flink uiteen. Vooral de verkopers van detox producten geven tal van redenen waarom je dit juist wel zou moeten doen. Kijken we echter naar de wetenschappelijke onderbouwing, dan lijkt het erop dat deze nogal eens ontbreekt.
Zo geeft biochemicus Harry Roskamp aan dat een gezonde lever en nieren precies weten wat ze met rommel en afval aan moeten en dat je daarvoor niet hoeft te (sap)vasten. Hij benadrukt dat sommige kruiden stimuleren, maar dat er ook een hoop kruiden en preparaten verkocht worden die niet werken.
Meerdere onderzoeken bevestigen dit. Een gezond lichaam heeft geen hulp nodig. Sommige detox behandelingen in het ziekenhuis focussen bijvoorbeeld op de reiniging van het lichaam van alcoholverslaafden, hierbij is het een ander verhaal. Maar als je lever en nieren in prima conditie zijn dan is een detox kuur in principe overbodig.
Is detoxen gezond?
Nu je weet dat detoxen niet nodig is en dat er geen wetenschappelijke onderbouwing voor het effect ervan is, vraag je je wellicht af of het dan kwaad kan én waarom het zo populair is.
Detoxen is vooral als interessante marketing propositie in het leven geroepen. Het ‘ontgiften’ van het lichaam klinkt natuurlijk aantrekkelijk voor iedereen die de theorie erachter niet weet.
Daarnaast is het wel zo dat je je op korte termijn energieker en fitter kan voelen. Ook leer je op deze manier bewuster met je voedingspatroon omgaan. Indirect zijn er dus uit detoxen wel een aantal positieve effecten te halen, mits je het op een gezonde manier aanpakt en er altijd voor zorgt dat je voldoende vitaminen en belangrijke voedingsstoffen binnenkrijgt.
- Detoxen om het lichaam te reinigen is in principe overbodig, maar mits je het op een gezonde manier aanpakt kan het geen kwaad.
- Detoxen geeft een energieker en gezonder gevoel op korte termijn, maar heeft weinig effect op het lichaam voor langere termijn (althans geen aantoonbare verandering, het kan natuurlijk wel je gemoedstoestand verbeteren, omdat je het idee hebt dat je gezond bezig bent).
- Sommige detox-methodes kunnen juist erg ongezond zijn, zoals detox pillen met eventuele bijwerkingen, maar ook crash detox diëten waarbij je constant honger hebt. Indien je detoxt, moet je altijd zorgen voor een gezonde en gebalanceerde voeding, waarbij je voldoende water drinkt en jezelf niet uithongert.
- Voor een lange periode detoxen is sowieso niet aan te raden, omdat het tot ondervoeding kan leiden. Ook verlaag je hiermee op den duur het calorieverbruik in rusttoestand, waardoor je bij diëten sneller last krijgt van een jojo-effect.
Detoxen voor gewichtsverlies
Naast dat het detox dieet vaak in de markt wordt gezet als ideale methode om het lichaam te reinigen, zie je ook veel associaties met snel gewicht verliezen. Klopt deze bewering?
Ja, vaak val je door te detoxen snel en veel af. Dat komt over het algemeen omdat de inname van calorieën flink verminderd wordt. Meer groenten, minder ongezonde happen. Dat leidt al snel tot een gewichtsafname. Denk bijvoorbeeld aan een detox sapkuur. Je lichaam zal al snel overtollige energie uit het lichaam gaan aanspreken om goed te blijven functioneren.
Helaas is het effect in werkelijkheid minder interessant dan het lijkt. Het gaat bij detox diëten namelijk om tijdelijk gewichtsverlies, zeker wanneer je een kort dieet volgt. Als je weer normaal gaat eten dan vliegen de kilo’s er snel weer aan.
Heb je echter over een paar dagen een feestje en wil je heel graag in die strakke jurk passen? Dan is detoxen een effectieve methode. Om blijvend af te vallen kun je beter een ander dieet proberen, zoals het keto dieet.
Starten met ontgiften: methodes
Zoals je hebt kunnen lezen zijn er genoeg redenen te noemen om niet aan detoxen te doen. Van de andere kant kan het je dus wel helpen om je snel wat fitter en energieker te voelen, of om snel een paar kilo’s te verliezen.
Wij zouden detox niet per se aanraden, maar wil je er toch mee starten, bijvoorbeeld om bovengenoemde redenen of om je bewuster te worden van je voedselinname en om een betere basis te leggen voor een gezonder eetpatroon? Dan geven we je graag nog een aantal detox methodes mee die je zelf kunt proberen.
Let op, zorg altijd voor een gevarieerd eetpatroon waarbij je voldoende vitamines binnenkrijgt. Twijfel je of het gekozen detox dieet (on)gezond is voor jou? Neem dan contact op met een voedingsdeskundige.
Detox sapkuur
Een van de bekendste manieren van detoxen is de sapkuur. Hierbij drink je gedurende enkel dagen alleen maar sappen en water. Meestal gaat het om een detox kuur van 3, 5 of 7 dagen. Een sapkuur moet je niet onderschatten, het kan voor velen best lastig zijn om vast voedsel ineens compleet te vervangen door vloeibaar voedsel. Bij sommige detox diëten mag je daarom tijdens zo’n kuur nog één maaltijd per dag. Hierdoor is de sapkuur net iets beter vol te houden.
De mogelijke bijwerkingen en resultaten van een sapkuur zijn het gemakkelijker naar het toilet kunnen (mogelijk diarree), kortstondig gewichtsverlies en mogelijk hoofdpijn, lichte duizeligheid, slechte adem en een hongergevoel. Gebruikers spreken na afloop van de kuur vooral over een energieker en minder opgeblazen gevoel en een stralendere huid.
Detox sapkuren zijn bij tal van gezondheidswinkel als compleet pakket aan te schaffen. Soms ontvang je hierbij ook toegang tot persoonlijke coaching programma’s. Voordeel van zo’n aankoop is dat je niet meer na hoeft te denken over je maaltijden. Wel zijn ze vaak redelijk prijzig. Je kunt detox smoothies daarom ook zelf maken, er zijn genoeg recepten op internet te vinden. De basis van de sappen bestaat vooral uit groenten, fruit en kruiden.
Detox thee
Ook detox thee is populair. Dit is een kruidenmengsel dat bestaat uit stimulerende ontgiftende stoffen. Het wordt ook weleens verkocht als ‘afval thee’. Hierbij is het belangrijk om te beseffen dat afvallen altijd een combinatie is van meerdere factoren, nooit alleen van het drinken van een bepaalde thee.
Detox thee wordt vaak relatief prijzig in de markt gezet. Eigenlijk zonde, want er zijn genoeg andere theesoorten die een goede werking op het lichaam hebben. Zoek bijvoorbeeld naar theesoorten met mariadistel (silymarine) of geelwortel (kurkuma), want uit onderzoek blijkt dat ze een goede werking hebben. Ook groene thee en oolong thee zijn vaak een goede aanvulling voor het detox dieet.
Voedselpatroon en leefstijl aanpassen op detox
Dit lijkt ons de gezondste manier van detoxen. Hierbij eet je namelijk wel nog gewoon, maar vervang je enkelvoudige koolhydraten door meervoudige koolhydraten. Dat wil zeggen dat je snelle suikers uit pakjes, zakjes en kant-en-klaar maaltijden vervangt door (biologische) fruit, groente, peulvruchten en haver. Ook eet je gezonde vetten en eiwitten.
Daarnaast vermijd je het gebruik van alcohol, tabak, cafeïne. Je moet daarnaast stresshormonen zoveel mogelijk vermijden, omdat dit de ontgifting zou blokkeren. Hierbij kunnen ontspanningsoefeningen zoals meditatie en yoga goed werken. Tevens zorg je voor acht uur slaap per nacht en beweeg je minimaal 30 minuten per dag.
Of deze levensstijl overigens nog onder ‘detox’ valt dat valt te betwisten. De meningen zijn hierover verdeeld. Wat ons betreft is dit in ieder geval een goede basis voor een positieve verandering in het eet- en leefpatroon. Zoek eens op detox recepten, dan doe je genoeg inspiratie op.
Dry January
Drink je regelmatig alcohol, dan kan Dry January een goede periode van rust voor het lichaam zijn. Hierbij nuttig je zoals de naam al impliceert een maand lang geen alcohol. Wat best interessant is om te weten, is dat het matig drinken van alcohol zowel positieve als negatieve gezondheidseffecten kan hebben. Veel mensen geven bij een maandje skippen vooral voordelen aan, zoals een energieker gevoel en het verliezen van de eindejaarskilo’s.
Detox pillen en tabletten
Zoek naar detox tabletten en pillen en je ontdekt een scala aan supplementen, waarbij sommige fabrikanten ook beloven dat je ervan afvalt. Let op, want vaak kosten ze vooral veel geld voor minimaal effect. Soms zijn ze zelfs schadelijk!
In sommige ontgiftende producten zit namelijk lood, wat niet erg gezond is voor het lichaam. Bij sommige pillen raak je juist heftig aan de diarree. Allemaal niet erg prettig. In veel gevallen zijn deze supplementen daarom niet aan te raden. Wil je er toch aan beginnen, informeer dan bijvoorbeeld bij een apotheek.
Wil je gezonder eten en leven én je energieker voelen, maar hoeft dat van jou niet per se via een detox dieet? Lees dan eens ons artikel Wat is duurzaam eten & leven en hoe pas je dit toe in de praktijk?