Heb je vrienden of geliefden die consequent een gevoel van empathie en begrip tonen? Heb je collega’s die regelmatig conflicten lijken te veroorzaken? Het verschil in deze persoonlijkheden kan neerkomen op emotionele intelligentie (of het ontbreken daarvan).
In tegenstelling tot cognitieve intelligentie – een maatstaf voor iemands mentale leervermogen – verwijst emotionele intelligentie naar de manier waarop iemand emotioneel reageert op situaties, wat betekent dat het niet wordt gegarandeerd door een perfecte score te halen op school.
Het goede nieuws is dat iedereen zijn emotionele intelligentie kan verbeteren – er is alleen een beetje zelfbewustzijn voor nodig om te beginnen. Hier is alles wat je moet weten over emotionele intelligentie.
Inhoudsopgave
Wat is emotionele intelligentie?
Emotionele intelligentie is het vermogen om de eigen emoties op een positieve manier te gebruiken, te begrijpen, (stress) te beheersen, effectief te communiceren, problemen te de-escaleren, problemen op te lossen en zich in te leven in andere mensen.
Emotionele intelligentie is één van de belangrijkste dingen om met mensen te werken en mensen te helpen groeien.
Hoe verschilt emotionele intelligentie van cognitieve intelligentie?
Het woord ‘intelligentie’ roept vaak gedachten op die verband houden met cognitieve intelligentie of iemands IQ.
Cognitieve intelligentie richt zich op onze capaciteiten, zoals intellect, logisch redeneren, analytische vaardigheden, geheugen en het vermogen om informatie te leren en vast te houden. In plaats van te focussen op hoe goed je presteert op een examen, meet emotionele intelligentie hoe goed we emoties uiten en ermee omgaan – en hoe we reageren op de emoties van de mensen om ons heen.
Kenmerken van hoge emotionele intelligentie
De volgende kenmerken zijn vaak indicatoren van emotionele intelligentie:
- Zelfbewustzijn om jouw eigen sterke en zwakke punten te kennen – en om jouw emoties te identificeren en uit te drukken.
- Vermogen om een volledig scala aan emoties te reguleren.
- Motivatie om doelen na te streven zonder dat negatieve zelfpraat je vooruitgang in de weg staat.
- Het vermogen om fouten en wrok los te laten.
- Een nieuwsgierigheid naar anderen en hun gevoelens.
- Empathie en begrip voor de emoties en gevoelens van anderen.
- Effectieve communicatieve vaardigheden, waaronder het vermogen om ‘ik-uitspraken’ te gebruiken, zoals ‘ik hoor je X zeggen’, in plaats van beschuldigende ‘jij-uitspraken’, zoals ‘je hebt dat zelf gezegd’.
- Vermogen om relaties te beheren en adequaat te reageren op conflicten.
Hoe wordt emotionele intelligentie gemeten?
Het lijkt misschien alsof emotionele intelligentie minder meetbaar is dan cognitieve intelligentie, maar er zijn tests die je mate van emotionele intelligentie kunnen meten, zoals de Mayer-Salovey-Caruso Emotional Intelligence Test (MSCEIT). Het is een online test die je kunt afleggen door gedurende ongeveer 30 tot 40 minuten vragen te beantwoorden. Het richt zich op hoe we emotionele informatie waarnemen, hoe we emoties begrijpen, hoe we gedachten faciliteren en hoe we met emoties omgaan. Hoewel er enkele gratis oefentests online zijn, zijn er kosten verbonden aan de MSCEIT-test. Je kunt de Zelfrapportage Emotionele Intelligentie Test (SREIT) ook gratis online doen.
Hoe wordt emotionele intelligentie gebruikt?
Over het algemeen kan emotionele intelligentie in verschillende alledaagse scenario’s worden gebruikt.
Ouderschap
In ouder-kindrelaties houdt emotionele intelligentie in dat je leert over je kind. Je leert zijn communicatiestijl en je leert hoe je bepaalde gesprekken kunt beginnen. Emotionele intelligentie kan ook helpen bij het ontcijferen van de liefdestaal of -talen van jouw kind door te vragen hoe zij het liefst genegenheid en lof ontvangen. Ouders kunnen leren “hun taal te spreken”, ook al is dat niet hoe je persoonlijk het liefst liefde ontvangt.
Gerelateerd: Wil je de volgende Socrates opvoeden? Zo leer je kinderen filosoferen
Vriendschappen en relaties
Effectief communiceren is een groot stuk emotionele intelligentie en speelt een belangrijke rol in relaties. Vriendschappen en romantische relaties vereisen het vinden van de beste manier om te communiceren en een persoon emotioneel te bereiken.
Sommige mensen voelen zich bijvoorbeeld het prettigst om een belangrijk gesprek face-to-face te voeren in plaats van via telefoon of sms. Als je iemand vraagt naar hun favoriete communicatiestijl, houd je rekening met hun behoeften en verbeter je uiteindelijk de empathie.
Een ander aspect van emotionele intelligentie in alle soorten hechte relaties is zelfbewustzijn van je eigen gevoelens – en beheersing van die emoties.
In zowel vriendschappen als romantische relaties kan een hogere emotionele intelligentie je helpen om actief naar anderen te luisteren, kalm te blijven onder druk, je eigen gevoelens in een bepaalde situatie beter te begrijpen en minder reactief te zijn.
Het kan zijn dat je een moeilijk gesprek moet hebben met een vriend of huisgenoot over bepaalde gewoonten van hen waar je last van hebt – en bij dat gesprek moet je ook actief luisteren naar hun zorgen over jou zonder in de verdediging te gaan. Dan zijn jullie allebei in staat om doelen te stellen over hoe je je gewoontes kunt verbeteren.
Leiderschap op de werkplek
Op de werkvloer vindt emotionele intelligentie plaats bij het inleven in anderen, het openlijk uiten van emoties en het actief luisteren naar anderen. Studies hebben zelfs aangetoond dat het oefenen van emotionele intelligentie in professionele ruimtes, waarbij managers rekening kunnen houden met de persoonlijke en mentale gezondheidsbehoeften van werknemers, de prestaties van werknemers kan verbeteren. Onderzoek onder groepen schooldirecteuren heeft ook gesuggereerd dat mensen die hun emotionele intelligentie op het werk aanscherpen, meer werkplezier kunnen hebben.
Leiders op het werk met een hoge emotionele intelligentie hebben de neiging om hun eigen emoties goed te beheersen, en tonen ook een beter vermogen om problemen op te lossen, beslissingen te nemen en conflicten op te lossen.
Managers kunnen emotionele intelligentie toepassen om afgestemd te blijven op wat hun werknemers mogelijk ervaren. Ze moeten ook een omgeving creëren die bevorderlijk is voor actief luisteren, waar werknemers openlijk kunnen delen wat ze voelen en gehoord kunnen worden.
Gezonde grenzen stellen
Één ding waar mensen problemen mee hebben, is ‘nee’ zeggen. Emotionele intelligentie helpt je te weten wanneer een grens nodig is en om die grens effectief te communiceren – Dit kan je helpen om gezonde relaties en vertrouwen te behouden door voor jezelf op te komen en grenzen en normen te stellen die voor jou het beste werken.
Hier is een voorbeeld: misschien noemde je partner je een onbeschofte naam. Eerst moet je je emoties laten afkoelen. Stel vervolgens een emotionele grens door te vragen om over het incident te praten – geef toe dat jouw deel van het argument de verkeerde kant op is gegaan en vertel hen dat je schelden niet accepteert. In de toekomst zou je partner een gesprek met je moeten aangaan zonder naar dat niveau te gaan.
Gezonde grenzen stellen op de werkvloer
Gezonde grenzen kunnen en moeten ook op de werkvloer gesteld worden. Deze zullen misschien niet zoveel emoties met zich meebrengen als een romantische relatie, maar ze zijn net zo belangrijk voor je eigen welzijn. Een professionele grens stellen kan lijken op vragen om niet thuis gebeld te worden als de werkdag voorbij is, of tegen collega’s zeggen dat je alleen op bepaalde uren op je e-mail zit. Emotioneel intelligente grenzen op het werk kunnen ook betekenen dat je ‘nee’ zegt tegen projecten waar je geen tijd voor hebt of dat je weigert het werk van een ander teamlid op je te nemen.
Is emotionele intelligentie aan te leren?
Net als bij cognitieve intelligentie kun je leren om emotioneel intelligenter te worden – en het is nooit te laat om te beginnen. Om te beginnen concentreer je vooral op vaardigheden zoals het ontwikkelen van jouw eigen zelfbewustzijn en besteed je aandacht aan jouw eigen gevoelens in situaties waarin jouw emoties opborrelen. Daarnaast is het essentieel om je meer bewust te worden van de emoties van andere mensen. Probeer actief te luisteren wanneer andere mensen aan het woord zijn en reageer op de emoties die ze uiten.
Emotionele intelligentie omvat ook het beheersen van jouw reacties op situaties. Als je de neiging hebt om impulsief te handelen, neem dan even de tijd om alles te verwerken wat er is gebeurd door even afstand te nemen en na te denken over de beste manier om zowel verbaal als non-verbaal te reageren.
Als je in de war bent over hoe je in bepaalde scenario’s moet reageren, kan het helpen om andere mensen te betrekken bij je proces om zelfbewustzijn op te bouwen. Praat over je eigen gevoelens met vrienden of familie en vraag om feedback of iets wat je zei of deed gepast leek (en sta open voor het toepassen van die feedback). Het kan ook nuttig zijn om met een zorgverlener of psycholoog te praten om je te helpen jouw emotionele gedrag te verbeteren.
De enige manier om echt emotioneel intelligenter te worden, is door te oefenen, hetzij door contact op te nemen met andere mensen voor hulp, door problemen op te lossen wanneer de gelegenheid zich voordoet, of door constructieve feedback van anderen.
Wat zijn de risico’s van lage emotionele intelligentie?
Het hebben van een lage emotionele intelligentie kan mogelijk een impact hebben op jouw relaties en jouw eigen kwaliteit van leven. Kenmerken van lage emotionele intelligentie zijn onder meer slechte sociale vaardigheden, niet naar anderen luisteren, anderen de schuld geven van je problemen, impulsief reageren, argumentatief zijn en een gebrek aan zelfbewustzijn of empathie.
