In het dagelijkse leven worden mensen zich steeds bewuster van hun ecologische voetafdruk. Dit is voor velen een goede reden om steeds doordachtere keuzes te maken als het gaat om duurzaam eten en leven. Vaak levert dit niet alleen een positieve bijdrage aan onze planeet op lange termijn, maar ook aan onze gezondheid op korte termijn.
Wil je meer rekening houden met mens, dier en milieu en heb je interesse in tips om duurzamer te eten en te leven? In dit artikel geven we je een aantal richtlijnen die je direct in de praktijk toe kunt passen.
Inhoudsopgave
Introductie: wat is duurzaam eten en leven?
Allereerst, wat verstaan we onder duurzaam eten en leven? Het is goed om te weten dat je hier in principe geen vaste definitie op kunt plakken. Ieder persoon draagt op zijn of haar manier een steentje bij aan een groenere planeet. Elke stap daarin is een vooruitgang.
We kunnen het omschrijven als een levensstijl waarbij we voedsel consumeren en producten gebruiken die dusdanig zijn geproduceerd dat ze rekening houden met mens, dier en milieu.
Kortom, een breed begrip. Bij duurzaamheid gaat het dus vooral over de achtergrond van producten. Hoe komen ze tot stand? Zijn ze geproduceerd met daarbij rekening houdend met mensenwelzijn, dierenwelzijn en natuurbehoud?
Wil je duurzamer eten en leven, dan is het dus belangrijk dat je bij de aankoop van food en non-food weet waar je op moet letten wat betreft duurzame productie. Daarvoor hoef je gelukkig niet in de hele productiegeschiedenis te duiken, want er zijn een aantal factoren waar je gemakkelijk op kunt letten.
We splitsen dit artikel op in twee delen, waarbij we eerst ingaan op duurzaam voedsel. Aanvullend geven we je nog een aantal tips om naast het eten van duurzaam voedsel nóg duurzamer te kunnen leven.
Waarom duurzaam voedsel eten?
De een vindt duurzaam eten een logische keuze, terwijl de ander zich misschien afvraagt of dit nu echt zoveel zin heeft. De belangrijkste reden om te kiezen voor duurzamer voedsel is een lagere milieubelasting. Hierbij zijn dierenwelzijn, natuurbehoud, milieu & klimaat en eerlijke handel belangrijke thema’s. Iedereen die kiest voor duurzame producten draagt bij aan voedselveiligheid en gezondheid voor toekomstige generaties.
Is duurzaam geproduceerd voedsel dan ook gezonder? Ja en nee. Wetenschappelijk is het niet aangetoond dat duurzaam (biologisch) voedsel gezonder is dan gangbaar voedsel. Feit is dat ze minder resten van bestrijdingsmiddelen bevatten, maar deze worden sowieso niet toegelaten indien ze risico’s met zich mee brengen.
Dus wat is er dan precies wél gezonder aan duurzaam voedsel? Biologische producten behoren tot de Schijf van Vijf en zijn onderdeel van een gevarieerd voedingspatroon. Bij het maken van duurzame keuzes ben je bewuster bezig met het kiezen en kopen van voedsel. Bovendien eet je bij deze levensstijl niet meer dan dat je nodig hebt. Hierdoor eet je dus minder ‘ongezonde producten’, waardoor de duurzame levensstijl indirect een positief effect heeft.
- Duurzaam eten is een bewuste keuze waarmee je bijdraagt aan een lagere milieubelasting.
- Duurzaam eten is niet per definitie gezonder, maar is zeker niet ongezonder. Het belangrijkste voor de gezondheid is een gevarieerd eetpatroon.
- Veel mensen die duurzaam eten zijn zich bewust van hun voedingspatroon en zullen daarom over het algemeen sneller gezondere keuzes maken.
- Duurzaam eten is voor velen een gevoelskwestie, zo blijkt uit onderzoek. Indirect kan het daarom een positieve bijdrage leveren aan het geluksgevoel.
Direct toepasbare tips voor duurzaam eten
We geven je een aantal tips om duurzamer te eten. Dit zijn richtlijnen. Houd goed in gedachten dat je je zeker niet schuldig hoeft te voelen wanneer je een keer ‘buiten dit boekje’ gaat. Elke stap die je zet draagt positief bij!
- Eet niet meer dan nodig
’s Middags een koekje bij de thee, ’s avonds nog even snacken voor de tv, door het snaaien van allerlei lekkere tussendoortjes worden zowel je gezondheid als het milieu zwaarder belast. Je hoeft jezelf natuurlijk niet uit te hongeren, maar het is ook zeker onnodig om te veel calorieën binnen te krijgen.
- Kies voor onbewerkte producten
Hoe meer bewerking producten nodig hebben in een fabriek, hoe zwaarder de belasting voor het milieu. Kies daarom voor producten die onbewerkt of zo min mogelijk bewerkt zijn. Dit hangt overigens nauw samen met punt 1: veel bewerkte producten zijn juist die lekkere tussendoortjes die je zo gemakkelijk uit de verpakking trekt.
- Verspil geen voedsel
Het verspillen van voedsel is een domper voor je portemonnee én voor het milieu. Koop en kook daarom zo veel mogelijk op maat. Het maken van een weekplanning en boodschappenlijst kunnen je hierbij helpen. Toch kliekjes over? Daar kun je toch lekker mee experimenteren? Ga er slim mee om en haal er je voordeel uit, want het is zonde om weg te gooien. Veel producten, zoals pastaresten, kun je daarnaast gewoon invriezen.
- Let op de houdbaarheidsdatum in de supermarkt
Wanneer je in de supermarkt bent dan kun je er over het algemeen vanuit gaan dat producten op datum geordend zijn. Vooraan in het schap vind je voedsel dat het minst lang houdbaar is. Ben je van plan om het voedsel vóór die tijd te bereiden, dan kun je het beste die verpakking kopen (zodat de supermarkt niet met het overschot zit).
Van de andere kant moet je ook niets kopen dat je niet tijdig kunt bereiden, omdat je het dan alsnog weg moet gooien. Staat er overigens THT op de verpakking, dan is het product ‘ten minste houdbaar tot’. Ziet en ruikt het eten nog prima, dan kun je het nog steeds consumeren na de THT-datum.
- Eet geen overmatige dierlijke producten
Vlees en zuivel zijn verantwoordelijk voor meer dan de helft van het broeikaseffect van de Nederlandse landbouw. Door dierlijke producten vaker te vervangen door plantaardige producten kun je bijdragen aan het verminderen van broeikasgassen. Peulvruchten en noten zijn goede alternatieven.
Vanuit milieuoogpunt zijn kip en vis al betere keuzes dan bijvoorbeeld rundvlees, maar dit is alsnog niet de ideale oplossing als je rekening houdt met dierenwelzijn. Het verminderen van de algehele vis- en vleesconsumptie is in dit geval de beste oplossing.
Mocht je gek zijn op vis en vlees (of afgeleide producten van dieren) dan hoef je natuurlijk niet direct vegetariër of veganist te worden, maar een aantal keren per week dit type producten laten staan kan ook zeker geen kwaad.
- Let op keurmerken
Sommige duurzame producten worden voorzien van keurmerk. Het Europees biologisch keurmerk geeft bijvoorbeeld aan dat het product voldoet aan de EU-regels voor biologische landbouw. Hierbij bestaat het product voor 95% uit biologische ingrediënten, zijn er geen chemische bestrijdingsmiddelen en kunstmest gebruikt en is er bij de productie van vlees rekening gehouden met dierenwelzijn. Deze regels gelden ook voor producten met de keurmerken Demeter en EKO-keurmerk.
Ook voor specifieke producten zijn er keurmerken ontwikkeld. Bij vis let je bijvoorbeeld op met MSC-keurmerk voor wilde vis en het ASC-keurmerk voor kweekvis. Via de VISwijzer krijg je aanvullende tips voor het duurzaam kiezen en kopen van vis.
Het PlanetProof-keurmerk wordt gegeven aan duurzame producten in de categorieën fruit, groente, aardappelen, eieren en zuivel. Ook hierbij wordt rekening gehouden met criteria voor milieu en dierenwelzijn.
- Koop vaker lokale producten
Het keurmerk Erkend Streekproduct wordt gegeven aan producten die duurzaam verwerkt zijn in een bepaald gebied. Kies vaker voor producten uit de omgeving, omdat deze een minder lang transport hebben doorstaan. Dat scheelt ook weer voor het milieu en levert tevens een gunstige bijdrage op voor de lokale boer.
- Koop bepaalde producten in het ‘juiste’ seizoen
Seizoensproducten hebben hun naam niet zomaar gekregen, het betekent dat ze op dat moment in het seizoen goed verkrijgbaar zijn. Ben je dol op bepaalde seizoensproducten, dan kun je ze prima in een bepaalde periode kopen om ze vervolgens te conserveren. De voedingswaarde blijft na plaatsing in de diepvries bijna hetzelfde. Een slimmere keuze dan buiten het seizoen kopen, omdat de productie (bijvoorbeeld in kassen) en/of het vervoer (ingevlogen) dan veel meer belastend zijn voor het milieu.
- Vermijd zoveel mogelijk bewerkte dranken
Kraanwater is voor het milieu de beste keuze. Tap je water dus sowieso liever uit de kraan in plaats van flessen water te kopen. Zet koffie en thee ook met kraanwater. Frisdranken laat je het liefst zoveel mogelijk staan. Deze leveren schade aan het milieu op door de productie in de fabriek, het verwerken van verpakkingen en het transport. Wil je wat meer smaak aan je water, dan is het toevoegen van kruiden een vriendelijkere oplossing.
- Zorg voor een gevarieerd voedingspatroon
Wanneer je gezonder en duurzamer wilt eten is het slim om een gevarieerd eetpatroon aan te houden op basis van de Schijf van Vijf van het Voedingscentrum. Deze richtlijnen houden rekening met duurzaamheid en diverse eetculturen. Op basis van geslacht en leeftijd kun je hier een advies zien op basis van dagelijkse aanbevolen hoeveelheden per type voedsel.
Ja maar… biologisch voedsel is duurder?!
Een veelgehoord argument om juist niet te kiezen voor biologisch voedsel is de prijs. Het is een feit dat de prijzen voor biologische producten algemeen gezien hoger liggen dan vergelijkbare niet-biologische producten, al zijn de verhoudingen wel kleiner ten opzichte van enkele jaren geleden.
Toch hoef je met een verandering van je voedingspatroon naar biologisch eten niet altijd (veel) duurder uit te zijn. TIP: doordat je bewuster en waarschijnlijk ook minder gaat eten kan dit al flink wat schelen in de portemonnee. Door (duur) vlees vaker achterwege te laten en frisdranken te vervangen door kraanwater kun je tevens besparen op de rekening.
Duurzaam leven tips
Je weet nu hoe je duurzamer kunt eten en waar je op moet letten bij het kopen van producten. We sluiten af met een aantal korte en algemene tips die je helpen om duurzamer te leven.
- De manier waarop je eten bereidt, kan helpen om zuiniger met energie om te gaan. Gebruik bijvoorbeeld zo min mogelijk water en laat producten alvast ontdooien voordat je ze op het vuur zet.
- Wees bewuster van kleding die je koopt. Ga niet onnodig shoppen om vervolgens een stapel goede kleding achterin de kast te laten verdwijnen. Overweeg om tweedehands kleding te kopen.
- Laat niet onnodig lampen en apparaten aanstaan. Haal opladers uit het stopcontact indien je ze niet gebruikt en zet de tv niet constant op de achtergrond aan wanneer je met iets anders bezig bent.
- Kies voor duurzame energie. Trek vaker een dikke trui aan in plaats van de verwarming omhoog te draaien. Ga wat minder lang in de douche en niet te vaak in bad.
- Verre vliegvakanties zijn een aantasting voor het milieu. Dichter bij huis blijven is een betere keuze voor het milieu.
Wat je ook koopt of nodig hebt, van vrijwel alles is wel een duurzame variant te verkrijgen, bijvoorbeeld bij Bamboozy. Zelfs als het gaat om ‘energievretende’ apparaten, banken en verzekeraar of een internetzoekmachine (Ecosia). Maak daarom bewuste keuzes als je iets koopt en overloop de duurzame mogelijkheden. Wie weet ontdek je nog mooie initiatieven!
