Obstipatie betekent dat je last hebt van verstopping, waardoor het moeilijker is om te ontlasten. Vrijwel iedereen heeft er wel eens last van, voornamelijk in tijden van stress of zwangerschap. Ook voeding en medicijngebruik kunnen een rol spelen. In dit artikel vertellen we je meer over de symptomen van obstipatie. Ook gaan we in op de mogelijke oorzaken en geven we je een aantal tips om obstipatie zoveel mogelijk te voorkomen.
Inhoudsopgave
Wat is obstipatie?
Obstipatie is een soort verstopping van de darmen waardoor je moeite hebt om naar het toilet te gaan, oftewel te ontlasten. Hierbij blijft poep te lang in de dikke darm zitten, die er op zijn beurt steeds meer vocht uithaalt. Het gevolg is harde ontlasting die moeite heeft om het lichaam te verlaten.
Obstipatie staat ook bekend onder de naam constipatie. Dit woord is afgeleid van het Engelse woord constipation. Obstipatie en constipatie hebben geen verschil in betekenis. De termen worden in Nederland door elkaar gebruikt.
Drie woorden, één betekenis: Obstipatie = Constipatie = Verstopping.
Obstipatie symptomen
Ieder mens heeft een ander ritme qua ontlasting. De een gaat dagelijks voor een grote boodschap naar het toilet, terwijl de ander het slechts enkele keren per week doen.
De Maag Lever Darm Stichting spreekt over het algemeen van een verstopping wanneer je minder dan drie keer per week ontlast. Hier vind je de officiële obstipatie NHG-standaarden.
Het wil overigens niet zeggen dat je met minimaal drie keer per week poepen geen last kan krijgen van een verstopping, dit kan namelijk per persoon verschillen. Wanneer je last hebt van obstipatie dan zal je dat waarschijnlijk al snel herkennen. De directe symptomen van obstipatie:
- Hard moeten persen om te ontlasten
- Last van buikpijn of een opgezette buik
- Harde en droge poep (vaak in keutelvorm)
Het gevoel dat je krijgt van obstipatie kan erg vervelend zijn. Daarnaast kan dit ook nog indirecte klachten met zich meebrengen:
- Aambeien, scheurtjes en kloofjes rond de anus
- Bloedverlies doordat de wondjes steeds opengaan
- Overloopdiarree, waarbij dunne ontlasting langs harde ontlasting af naar buiten lekt. Dit staat ook bekend als paradoxale diarree en kan nare geurtjes en vlekken in het ondergoed veroorzaken
Tip: ook een huisdier kan last krijgen van verstopping. Obstipatie bij hond of kat kun je bijvoorbeeld herkennen aan samengeklonterde ontlasting rond de anus. Ook kan de eetlust afnemen of kan het dier gaan overgeven. Doe aanpassingen in de voeding of vraag een dierenarts om advies.
Is het gevaarlijk?
Iedereen kan wel eens last hebben van obstipatie en in de meeste gevallen lost dit zichzelf weer op. Je hoeft je dus zeker niet meteen zorgen te maken wanneer je een keer last hebt van verstopping.
Heb je echter langer dan twee weken aanhoudende klachten, dan is een bezoekje aan de huisarts aan te raden. Indien je tijdens de obstipatie ook last hebt van hoge koorts en/of onverklaarbaar bloedverlies dan is een directe afspraak verstandig.
Tevens zijn extreme buikpijn, onverklaarbaar gewichtsverlies en obstipatie in afwisseling met diarree een reden om direct aan de bel te trekken. In dit geval kan de obstipatie namelijk een symptoom zijn van een andere aandoening.
In geval van twijfel over je gezondheid is het natuurlijk nooit onverstandig om een afspraak in te plannen, al is dat maar om je zorgen weg te nemen. Stress kan namelijk op zijn beurt weer obstipatie veroorzaken!
In de meeste gevallen raadt de huisarts je aan om een verandering in je leef- en voedingspatroon aan te brengen. Eventueel worden medicijnen voorgeschreven die de ontlasting stimuleren. Soms wordt er een aanvullend inwendig onderzoek via de anus gedaan.
Bij ernstige klachten of vermoedens van een aandoening ontvang je een doorverwijzing naar een maag-darm-leverarts (MDL-arts).
Obstipatie oorzaken + verhelpen
Mogelijk heb je op dit moment last van verstopping en ben je op dit artikel terecht gekomen omdat je wil weten hoe je het oplost. Of misschien heb je er in het verleden vaker last van gehad en wil je weten hoe je het in de toekomst kunt voorkomen.
Niet alle oorzaken van obstipatie zijn zelf op te lossen, maar er zijn in ieder geval een aantal factoren die je zelf kunt aanpassen om (hopelijk) verschil te merken.
De volgende factoren, of een combinatie daarvan, kunnen obstipatie veroorzaken:
Je krijgt te weinig vezels binnen
Door vezels te eten bevorder je de spijsvertering en de ontlasting. Ze werken als een soort vochthoudende spons, waardoor poep zacht en soepel blijft. Ook hebben ze een positief effect op darmbewegingen. Voorbeelden van producten die bijdragen aan een soepele stoelgang:
- Brood: bij voorkeur volkorenbrood en -biscuits en roggebrood.
- Aardappelen, pasta & rijst: Kies voor volkoren producten.
- Peulvruchten: waaronder bonen, linzen en erwten.
- Groenten: met name uien, spruiten, broccoli, (bloem)kool, tomaat, wortels, knoflook en tomaten.
- Fruit: pruimen behoren tot de beste ‘natuurlijke laxeermiddelen’. Wissel af met fruitsoorten als banaan, appel, kiwi, kers, avocado en bessen (liefst drie stuks fruit per dag).
- Tussendoortjes: zoals muesli(repen), volkoren rijstwafels of rauwe groenten.
- Zaden: waaronder lijnzaad, sesamzaad, chia zaad en zonnebloempitten.
- Noten: zoals cashew, pistache, pecan, hazelnoot en pecannoot.
- Olie: olijfolie, lijnzaadolie, avocado- en kokosnootolie.
Wat juist niet eten bij obstipatie? Vooral voedingsmiddelen met gluten kunnen verstopping veroorzaken. Eet geen wit brood, witte pasta, et cetera, maar kies altijd voor de volkoren variant.
Probeer ook melk en zuivelproducten een tijdje te vermijden. Tot slot, gefrituurd voedsel of vet vlees. Laat dat voorlopig maar even staan totdat de klachten over zijn!
Je krijgt te weinig vocht binnen
Per dag wordt aanbevolen om zo’n anderhalf tot twee liter vocht te drinken. Alle dranken tellen mee, dus ook vruchtensappen en thee.
Pas wel op met koffie, alcohol en suikerrijke frisdranken, omdat deze juist vocht uit ontlasting trekken. Vervang dus liever je dranken zoveel mogelijk door water.
Je beweegt onvoldoende
Lichaamsbeweging is gezond voor de darmen, omdat ze hiermee een soort van geactiveerd worden.
Door (te) weinig te bewegen blijft poep langer in de dikke darm hangen, waardoor je sneller last krijgt van obstipatie. Dus hup, tijd om de sportkleren aan te trekken.
Je stelt het naar de toilet gaan te lang uit bij aandrang
Niets is vervelender dan wanneer je een grote boodschap moet doen terwijl daar geen geschikt moment voor is. Misschien heb je geen zin om van de bank af te komen, of ben je op je werk en voelt het voor jou niet prettig om dat te doen in een bepaalde omgeving.
Er zijn genoeg redenen om het naar de wc gaan uit te stellen, maar toch is het beter om zo snel mogelijk te gaan wanneer je aandrang voelt. Hoe langer je wacht, hoe groter de kans dat ontlasting hard en droog wordt.
Je hebt last van stress en spanning
Psychische factoren hebben een effect op de stoelgang. Bij de een zal eerder verstopping optreden, terwijl de ander sneller diarree krijgt. Beide zijn niet erg prettig natuurlijk.
Er is niet altijd direct iets aan te doen, maar wanneer je een tijdje veel stress ervaart dan kan het helpen om de oorzaak van de spanning zo goed als mogelijk aan te pakken, zodat je ook sneller van de darmklachten af bent.
Je bent op vakantie
Na bovengenoemde factor van stress klinkt het misschien niet logisch dat men vaak tijdens een vakantie last krijgt van problemen met de stoelgang. Je gaat immers op vakantie om te relaxen. Toch is verstopping op vakantie een bekend fenomeen. Dat is te verklaren doordat je in een andere omgeving bent met een ander toilet (voor velen minder prettig). Hierdoor kan het voor sommige mensen moeilijk zijn om te ontlasten.
Daarnaast ben je tijdens vakantie veel op pad en is er niet altijd een (geschikte) wc in de buurt, waardoor je het langer ophoudt.
Tja, de beste tip is om toch maar gewoon te gaan en je over je schaamte of gevoel heen te zetten. Dit kan je vervelende buikpijn op vakantie besparen. Het probleem lost zich overigens vaak snel na thuiskomst weer op.
Overige oorzaken
Naast bovengenoemde factoren zijn er ook nog een aantal verklaringen van obstipatie waar je helaas minder aan kunt doen. Als de klachten een tijdje aanhouden dan is het slim om het probleem bij de dokter te melden. Die kan je adviseren over mogelijke oplossingen.
Je hebt aanleg voor obstipatie
Ons pakketje genen bepaalt hoe ons lichaam werkt en hoe we eruit zien. Ook de aanleg voor verstopping is erfelijk bepaald. Heb je van nature minder actieve darmen? Dan zal je nog meer moeten letten op gezonde voeding, voldoende vochtinname en het zoveel mogelijk voorkomen van stress.
Je gebruikt medicijnen met een verstoppende werking
Gebruik je medicijnen en heb je last van obstipatie? Tijd om de bijsluiter te raadplegen. Mogelijk zijn je pillen de boosdoener.
Bekende ‘verstoppers’ zijn onder andere morfine, ijzertabletten, plaspillen en antidepressiva. Dit is tevens de reden dat obstipatie na een operatie regelmatig voorkomt.
Je zit in een bepaalde levensfase waarin obstipatie vaker voorkomt
Obstipatie ouderdom: naarmate we ouder worden, gaan ook onze lichaamsfuncties steeds minder naar behoren werken. Het is een veelvoorkomende oudersdomskwaal, omdat de bekkenbodemspieren minder gemakkelijk op de juiste manier te ‘besturen’ zijn.
Obstipatie zwangerschap: hoewel een zwangerschap een prachtig iets is, zijn je darmen er minder blij mee. Enerzijds gaan ze trager werken door een verandering in de hormonale huishouding. Anderzijds gaat je baarmoeder steeds meer tegen je darmen drukken, waardoor je ontlasting harder wordt.
Obstipatie na de bevalling kan ook nog even blijven voortduren, omdat persen pijn kan doen door ontstane aambeien. Mocht je geen last hebben van obstipatie tijdens of na de zwangerschap dan ben je eerder uitzondering dan regel. Zo’n 85% van de bevallen vrouwen heeft namelijk last gehad van dit kwaaltje.
Obstipatie baby & kind: ben je zelf net bekomen van de verstopping tijdens of na de zwangerschap, is je kleine baby de volgende die aan de beurt is. Dit kan verschillende oorzaken hebben.
De meest voorkomende is de ontwikkeling van het maagdarmstelsel. De kwalen gaan vanzelf weer over. Ook wanneer je overstapt van borstvoeding naar flessenvoeding komen obstipatieklachten vaak voor.
Een peuter of kleuter houdt misschien om een bepaalde reden bewust de ontlasting op, waardoor ook obstipatie kan ontstaan. Overige oorzaken voor obstipatie bij een kind kunnen te maken hebben met het soort voedsel (zeker wanneer ze nieuwe dingen leren eten), een mogelijke voedselallergie of een andere aandoening.
Prikkelbare darm syndroom
Onlangs publiceerden we een artikel over het vervelende prikkelbare darm syndroom. Hierbij heb je last van chronische darmklachten, waaronder verstopping. De klachten zijn helaas niet te genezen, maar wel te behandelen. De grootste factor voor het verminderen van deze klachten is een aanpassing in de voeding. Het FODMAP dieet is daarvoor een goed uitgangspunt.
Aandoeningen en ziektes
Naast het prikkelbare darm syndroom kan obstipatie ook veroorzaakt worden door bepaalde (zeldzame) afwijkingen.
Mogelijk heb je last van Slow Transit Obstipatie, waarbij de darm een storing heeft en niet voldoende samentrekt. Ook een voedselallergie, traag werkende schildklier of zelfs een darmtumor kunnen de oorzaak zijn.
Obstipatie oplossen
Met bovengenoemde tips heb je per oorzaak kunnen ontdekken wat mogelijke oplossingen zijn. Vaak doen aanpassingen in de voeding en vochtinname al wonderen voor de stoelgang. Dit is daarom een belangrijk punt van aanpak.
Blijf je last houden, dan kunnen obstipatie medicijnen zoals laxeermiddelen (tijdelijk!) een uitkomst bieden.
Let op bij langdurig gebruik, omdat klachten chronisch kunnen worden. Mocht de verstoppingen een symptoom zijn van een onderliggend probleem dan kan je huisarts je adviseren over mogelijke oorzaken en oplossingen.
